Welke programma's worden ondertiteld?
Zo goed als het gehele Nederlandstalige aanbod van de publieke omroep wordt door TT888 van ondertiteling voorzien. Zowel op de hoofdnetten NPO 1, 2 en 3 als op de daaraan verbonden themakanalen. Bij de start van een ondertitelde uitzending verschijnt een oortje in beeld.
Voorbereidbare ondertiteling
Rechts staat de ondertiteling klaar die vooraf is gemaakt
De meeste tv-programma’s zijn vooraf opgenomen. Om deze te kunnen ondertitelen, ontvangt de afdeling Ondertiteling de gemonteerde programma’s van de omroepen waar ze gemaakt worden. Hier zit vaak ook ondersteunend tekstmateriaal bij. De afdeling maakt dan een ondertitelbestand, dat tijdens de uitzending wordt afgespeeld. Via TT888 kan deze ondertiteling zichtbaar worden gemaakt.
Live-ondertiteling
Ook live-uitzendingen worden door TT888 ondertiteld. Natuurlijk de NOS Journaals en sportuitzendingen, maar ook andere dagelijkse en wekelijkse programma’s, zoals Goedemorgen Nederland, Op1, Tijd voor MAX en EenVandaag. De ondertitelaars maken hiervoor gebruik van spraakherkenningssoftware en ‘re-speaking’. Een redacteur ‘re-speakt’ of ‘tolkt’ zo woordelijk mogelijk wat gezegd wordt op tv. Dat wordt door de spraakherkenningssoftware omgezet in tekst (ondertitel).
Voordat de ondertitel met de juiste kleuren in beeld wordt gebracht, kan deze nog razendsnel bewerkt worden. Ten behoeve van de leesbaarheid worden te lange zinnen soms samengevat of opgedeeld in kortere zinnen.
Live ondertitelen is luisteren, spreken en lezen tegelijkertijd. Soms kiest de redacteur ervoor een titel met een foutje in beeld te brengen omdat corrigeren te veel tijd kost. De uitzending gaat immers gewoon door.
Hoe werkt spraakherkenning?
Voor een goede herkenning van de woorden moet er duidelijk gesproken worden en moet de computer goed op de stem van de spreker zijn ingesteld. Elke redacteur heeft daarom een eigen spraakprofiel dat is afgestemd op zijn of haar manier van spreken. Om de ‘herkenning’ door de computer zo goed mogelijk te maken, worden specifieke namen en termen aan het profiel toegevoegd. Zo worden bijvoorbeeld hele voetbalelftallen en wielerpelotons ingevoerd, opdat de namen tijdens live sportuitzendingen vlot en foutloos in beeld verschijnen.
Live-ondertiteling met uitzendvertraging
Een tolk en een corrector
De uitzender brengt de titels tijdens de uitzending op tv op het juiste moment in beeld.
Sommige programma’s worden met 1 minuut vertraging uitgezonden. Dit geeft de ondertitelaars de tijd om live-ondertiteling van hoge kwaliteit te maken. In die ene minuut kunnen ze meer titels maken, foutjes corrigeren en de ondertiteling beter synchroon met het beeld laten lopen. Voor een dergelijke uitzending zijn drie redacteuren tegelijk aan het werk:
- De eerste luistert naar de spreker in beeld en ‘re-speakt’ simultaan, zonder te letten op eventuele spraakherkenningsfouten die in de titel op het computerscherm komen.
- Een tweede redacteur corrigeert deze spraakherkenningsfouten in het computerscherm.
- De derde brengt de titels tijdens de uitzending op tv op het juiste moment in beeld.
Momenteel worden Op1, Khalid & Sophie, Buitenhof en Studio Voetbal op deze wijze ondertiteld.
Live-ondertiteling zonder uitzendvertraging
Hierbij krijgen de ondertitelaars beeld en geluid niet eerder binnen dan de kijker thuis. Dit geldt voor veruit de meeste live-uitzendingen. Daardoor loopt deze ondertiteling iets achter op het gesproken woord. De redacteur heeft een headset op met microfoon en kijkt/luistert naar de uitzending zoals die op tv is:
- Hij luistert naar het gesprokene en ‘re-speakt’ dat zo woordelijk mogelijk.
- De computer zet zijn woorden om in tekst; een ondertitel.
- De redacteur corrigeert op de computer met het toetsenbord eventuele foutjes die de spraakherkenner heeft gemaakt en brengt de titel in beeld.
Automatische Ondertiteling op NPO Politiek en Nieuws
Bij het themakanaal NPO Politiek en Nieuws wordt 24 uur per dag gebruik gemaakt van automatische spraaktechnologie. De ondertiteling wordt volledig automatisch gegenereerd, zonder tussenkomst van redacteuren. Bij deze uitzendingen wordt de ondertiteling aangekondigd met de volgende mededeling: "U kijkt naar een programma met automatische ondertiteling". Aan het einde van het programma wordt de volgende mededeling getoond: "U hebt gekeken naar een programma met automatische ondertiteling".
De kwaliteit van deze ondertiteling kan wisselend zijn. De sprekers worden letterlijk gevolgd door de computer. De automatische systemen kunnen echter niet alle woorden of namen herkennen en hebben soms ook moeite met interpunctie. Uiteraard blijven we voortdurend innoveren, waardoor de inzet van deze ondertiteltechniek steeds betere resultaten zal opleveren.
Via de website Debatgemist van de Tweede Kamer zijn plenaire debatten en commissievergaderingen terug te kijken, met ondertiteling.
Enkele feiten over ondertiteling
- Volgens de wet moet 95% van het Nederlandstalige tv-aanbod voorzien zijn van ondertiteling ten behoeve van mensen met een auditieve beperking.
- Ruim 99% van het totale Nederlandstalige aanbod op NPO 1, 2 en 3 en de themakanalen wordt voorzien van ondertiteling. Kinderprogramma’s voor kinderen tot 8 jaar vallen daar niet onder. Toch is ook een aantal kinderprogramma’s voor jongere kinderen ondertiteld. Zij kunnen de teksten zelf vaak niet lezen, maar meekijkende volwassenen of oudere kinderen wel.
- Informatiespotjes van de Rijksoverheid en Ster-reclames worden ondertiteld.
- Op NPO Start zijn alle uitzendingen met ondertiteling (terug) te zien.
- Vooruitkijken op NPO Plus: ook daar ondertitelen we steeds meer series.
Media
- Verhaal van de NOS over Ondertiteling voor slechthorenden, op 10-4-2023. Klik hier.
- Ook aandacht voor dit verhaal in NOS Radio 1-Journaal. Klik hier.
- In de TV-krant van Tros Kompas verscheen in augustus 2021 een artikel over de mensen achter TT888. Download het artikel hier.
- Tijdschrift Onze Taal schreef in 2019 een uitgebreid artikel over live ondertiteling. Lees het artikel hier.
- NRC publiceerde een artikel over de werkzaamheden van ondertitelaars bij het Eurovisie Songfestival 2021, wat is gehouden in Ahoy Rotterdam.
- In deze video van het AD krijgen we een kijkje achter de schermen bij de afdeling Access Services.
- Jeugdprogramma Het Klokhuis maakte een item over ondertiteling. Bekijk het item hier
Het Klokhuis over ondertiteling
Verschenen naar aanleiding van 40 jaar Ondertiteling:
Richtlijnen TT888
Er zijn formele richtlijnen opgesteld waar de ondertiteling van de publieke omroep aan moet voldoen. Download
hier het document.
Publiekspanel TT888
Ben je een regelmatige gebruiker van TT888? Dan zijn we benieuwd naar jouw mening. Meld je aan voor ons publiekspanel en beantwoord een paar keer per jaar via e-mail een korte vragenlijst. Dit helpt ons om onze dienst nog beter te maken. Meld je
hier aan.
Vragen of opmerkingen over ondertiteling?
Ga naar service.npo.nl voor de meest gestelde vragen over ondertiteling en andere toegankelijkheidsdiensten van de NPO. Heeft u een klacht of opmerking over ondertiteling, dan kunt u die kwijt in het formulier onderaan dezelfde pagina . Ook kunt u vragen of opmerkingen sturen naar ons Twitteraccount @TT888.
Terug naar de home-pagina Toegankelijkheid
