Over NPO Over NPO
Logo Over NPO Over NPO NPO.nl NPO Start Ombudsman Toegankelijkheid
Over NPO

De nieuwe reporter: boekentip van Margo Smit

Tijdens de zomervakantie heeft menigeen eindelijk weer eens tijd om een goed boek te lezen. Maar welk boek?  DNR vroeg enkele mensen: welk boek moeten journalisten deze zomer lezen? Vandaag Margo Smit, ombudsman van de NPO: geen gemakkelijk leesvoer, maar de inhoud stemt tot nadenken.

donderdag 13 juli 2017

Tot vlak voor het moment van schrijven dacht ik u – lezer op zoek naar een goed zomerboek – simpelweg The Sellout van Paul Beatty aan te raden. Deze winnaar van de Man Booker Prize 2016 is een hilarische en tot nadenken stemmende roman over een Amerikaanse zwarte jongeman die opnieuw de slavernij invoert omdat het zo goed zou zijn voor de buurt waarin hij woo

Hoe politiek incorrect kan je thema zijn? Hoe parlando kan je schrijven? En hoe bijzonder dat de bedachtzame jury van deze nog wel eens hypercorrecte prijs viel voor een niet makkelijk leesbaar boek met een niet onmiddellijk sympathieke, vuilbekkende, out of the box denkende hoofdpersoon? Ik ging het u aanraden, simpelweg omdat het zo bijzonder is, en leest u het vooral als u de kans heeft. Waarschuwing vooraf: het is Amerikaans gevuld met slang, en met zinnen van soms meer dan een halve pagina. U kunt altijd overwegen de vertaling De Verrader te pakken, niemand die u zal aangeven bij de literatuurpolitie.

Verstand oefenen in redeneren

En toen viel er een pakje in mijn brievenbus, met daarin Leidraad voor het verstand van John Locke, postuum uitgebracht in 1706. Kadootje van een collega-ombudsman (met dank!). Een ‘doe -het-zelfgids voor helder en rationeel denken’, zegt de achterflap. Met een pleidooi voor het opzoeken van informatie, meningen en mensen die niet onmiddellijk stroken met de eigen overtuigingen (én voor het onderwijs in wiskunde).

Geen gemakkelijk leesvoer, ook hier zijn de zinnen soms meer dan een halve pagina. En het boekje blijkt driehonderd jaar na verschijnen soms even politiek incorrect als De Verrader (lees bijvoorbeeld maar eens zonder grijns de mededeling dat heus niet alle Amerikanen geboren worden met een brein dat inferieur is aan dat van de Europeanen…). Maar de inhoud stemt tot nadenken. En dat is precies wat Locke destijds wilde bereiken en wat nog steeds lukt.

Train uw verstand door te oefenen in redeneren, propageert Locke, de verlichtingsdenker pur sang en de man voor wie het woord ‘feiten’ nooit tussen aanhalingstekens zou komen te staan. Dat waarvan u al overtuigd bent hoeft u niet te blijven bevestigen, schrijft hij, zoek vooral naar dat wat u nog niet kent of meent te weten. Wees oprecht onpartijdig. Ga de confrontatie aan met ideeën die u niet op voorhand aanstaan en proef wat niet eerder op uw bord kwam. En begin er snel mee, want dat wat u niet regelmatig gebruikt, verstoft, ook uw denkvermogen.

Uitdagen en wijzer maken

In het hoofdstukje ‘Principes’ noteert Locke dat “niemand bij zichzelf gebrek aan verstand [zal] ontdekken of daarover klagen”. “Tevreden met het kortstondig en zeer onvolmaakte gebruik van het verstand, zal men nooit de moeite nemen methodes te zoeken om de geest te ontwikkelen.” Zo draaien we rond en rond en rond.

Dat laten journalisten toch niet gebeuren, zij die ‘het nieuws van alle kanten’ willen brengen? Vandaar dat ik u twee boeken aanraad. Simpelweg omdat ze u uitdagen en wijzer maken. Oproepen om niet in uw vertrouwde bastion te blijven, in tijden van filterbubbels en alternatieve feiten een welkom geluid. Maak u er lekker kwaad op, of wees het er hartgrondig mee eens. Lach er om, scheld er op. En probeer dan aan een ‘andersdenkende’ uit te leggen waarom. Leuke bezigheid, met of zonder kampvuur.

Bron: De Nieuwe Reporter.